Mongolie deel 1, het land van de eeuwige blauwe lucht

Mongolië, het land van de eeuwige blauwe lucht

Deel 1, over het gezelschap, de Ger en de Mongoolse basisgebruiken

Dag 27, zondag 26 maart 2017

Bij aankomst op het station, verzamelen zich meteen een aantal opdringerige mensen om me heen om me taxi’s, accommodaties en tours aan te bieden. Er staat ook iemand tussen met een bordje van Golden Gobi, het hostel waar ik heb geboekt, dus ik maak dankbaar gebruik van hun transfer service. Ze bieden ook David een gratis ritje aan omdat er een aantal taxichauffeurs niet te vertrouwen zijn, welkom in Ulaanbaatar. 
Ulaanbaatar, wat op verschillende manieren wordt geschreven, is de hoofdstad van Mongolië en tevens de enige echte stad van het land. Van de totaal 3 miljoen mensen, huisvest de hoofdstad ongeveer de helft van de Mongoolse bevolking. Het land is 3 keer zo groot als Frankrijk en gemiddeld genomen wonen er 2 mensen per vierkante kilometer. Alle grond buiten de stad en dorpen wordt daarom ook gezien als algemeen goed want er is ruimte zat. Ondanks het grote aantal nomaden is 97% van de bevolking geletterd en is school tussen 6 en 18 jaar verplicht en gratis. Men leeft van de opbrengsten uit de kool,- en kopermijnen en van diverse producten die uit de verschillende vee kuddes komen. De meest voorkomende dieren die gehouden worden zijn geiten, schapen, yaks, paarden, koeien en kamelen. 

Ik heb dit hostel geboekt op aanraden van neef Paul en vriendin Daphne, die hier een aantal jaren geleden ook zijn geweest. Een goede tip zo blijkt, want ik wordt meteen hartelijk ontvangen door Bogi, er staat ontbijt klaar en ik krijg direct een kopje koffie aangeboden. Na een uurtje verschijnen er steeds meer mensen en een aantal van hen lijken nog plannen te maken voor de komende dagen. Ik stel meteen voor om dat samen te doen om de kosten te drukken en voor ik het weet zitten we met 6 mensen aan het bureau van Olgi, eigenaar en verantwoordelijk voor de tours in het hostel. Ze inventariseert onze wensen en stelt een tour samen van 13 dagen langs verschillende regio’s en onder primitieve en soms onverwachte omstandigheden. De manier waarop ze over het land en alle facetten ervan vertelt spreekt me direct aan. Ik besluit daarom om mijn treinticket van 6 april om te gaan zetten zodat ik alles kan doen, de geplande 11 dagen is duidelijk niet genoeg.

We boeken de tour en bereiden ons voor. Geld, sim kaart, snoep voor onderweg en kadootjes voor de families. Ook bereiden we ons mentaal voor op dikke lagen sneeuw, zeer koude temperaturen, slapen op de vloer of in een tentje en poepen in de natuur. Ik geniet nog even van een heerlijke cinnamon roll en een kopje koffie in het luxe winkelcentrum en neem voor de laatste keer een warme douche. Ook laat ik de mensen thuis even weten dat ik weinig of niet te bereiken zal zijn en dat ze zich geen zorgen hoeven maken dat ik verkocht ben voor 3 kamelen. 

Dag 28, maandag 27 maart 2017

De eerste dag van de tour begint relaxed met een ontbijtje, een kopje thee en het inpakken van de bus. Het gezelschap bestaat uit Oggie de chauffeur, Orchon de gids, Airi en David uit Spanje, Ana uit Portugal en Marine en Aurél uit Frankrijk, allemaal tussen de 26 en 42 jaar oud. We rijden het eerste uur op een asfaltweg maar daarna is het gedaan met de rust. Oggie slaat zonder een voor ons duidelijke aanwijzing rechts van de weg af het wilde landschap in. Vergeleken bij dit lijkt de rit naar Olchon Island vorige week rustig en het lijkt zelfs alsof Oggie off road harder rijdt dan op het asfalt. Ondertussen leren we elkaar een beetje kennen, kletsen Oggie en Orchon honderduit op hoog volume en luisteren we naar heerlijk kalmerende Mongoolse muziek. 

Het landschap bestaat uit vlaktes met hier een daar een kudde dieren of een Ger, maar vooral heel veel niks. Heerlijk om bij weg te dromen en een idee te krijgen van de omvang van het land. We stoppen onderweg bij een tempel ruïne en een rotspartij die uitkijkt over heel veel niks. Oneindig ver kun je kijken en nog steeds zie je niks. 

Als we aankomen bij onze eerste overnachtingsplek worden we hartelijk ontvangen door de familie en een grote kudde schapen, geiten en een paar honden. We hebben geluk dat tijdens onze tour de kinderen vakantie hebben dus allemaal thuis zijn. De kinderen van nomadenfamilies gaan naar school in het dichtstbijzijnde dorp of in de hoofdstad en zien hun ouders alleen in de vakanties, een paar weken in het voorjaar, najaar, en 3 maanden gedurende de zomer. Het is al vroeg lente aan het worden in Mongolië wat betekent dat alle dieren jongen krijgen dus er is veel werk waar alle kinderen bij nodig zijn. 

Ook wij helpen even met het binnenhalen van de dieren en maken dan kennis met de familie onder het genot van een schaaltje zoute melkthee en een schaal met ‘lekkernijen’. Op de schaal liggen een aantal brokken hard zoetig brood met een vleugje geit en brokken keiharde geitenkaas, iets wat we in Nederland nooit de naam kaas zouden durven geven. Gelukkig heb ik na het uitproberen al mijn tanden nog en heb ik de thee binnen kunnen houden. 
De Ger bestaat uit meestal 4 of 5 scharnierwanden, een rond dak waar de oranje stokken aan bevestigd zijn die rusten op de wanden, een deur en filten doeken aan de buitenkant. De inrichting is vrijwel altijd hetzelfde met een kachel in het midden, twee of drie eenpersoons bedden, twee kasten en soms een gootsteen. De veelgebruikte kleur oranje staat voor de zonsopgang, een teken van hoop en nieuw leven. Veel families hebben twee Ger’s als ze toeristen of reizigers ontvangen of gewoon als opslag. Omdat er een aantal Mongoolse mannen op doorreis zijn en een slaapplek nodig hebben, slapen we vanavond bij de familie met z’n allen op de grond. Het nomadenleven zoals het de komende twee weken waarschijnlijk zal zijn. 

Dag 29, dinsdag 28 maart 2017

Vroeg in de ochtend maakt de vrouw des huizes gelukkig de kachel weer aan want het was een koude en zeer oncomfortabele nacht.  We worden rustig wakker en warm en bekijken het ochtendritueel van de familie. Dit houdt in dat de dieren eerst verzorgd worden en dan komt de rest. Zijn alle dieren er nog, zijn er nog dieren bij gekomen, is iedereen gezond en welke omstandigheden staat ze te wachten. Belangrijk, want als het weer plotseling omslaat kan dit grote gevolgen hebben voor het vee en dus het hele leven van de familie.

Na het verzorgen van de buitenboel wordt er ontbeten. Wij krijgen brood met chocopasta, jam en een gebakken ei maar de familie eet doorgaans wat er over is van de avond ervoor of ze maken een nieuw prutje van vlees met deegwaren of rijst. We hebben even tijd nodig om alles op ons in te laten werken en krijgen ondertussen wat inzicht in de Mongoolse gebruiken.

Een kleine greep hieruit:
•    Stap altijd met je rechtervoet over de drempel van de Ger en stap er nooit op. Dit betekent dat je boos bent of geen respect hebt voor de familie.     
•    Loop nooit tussen de twee pilaren van de Ger door, deze vertegenwoordigen de man en vrouw van het gezin en daar wil je niet tussen komen. 
•    Fluit nooit in de Ger, dit roept volgens de Mongolen slangen op die heersers van de onderwereld zijn. 
•    Zit nooit op je hurken in de Ger. Dit doen alleen honden en die horen niet thuis in een Ger. 
•    De Ger staat altijd met de opening naar het zuiden en bij de boeddhistische gezinnen een soort altaar voor Boeddha op het noorden. Je slaapt ook altijd met je hoofd aan de kant van Boeddha want die keer je niet de voeten toe, logisch.      

Verder zijn er een aantal beleefdheden die uitgewisseld worden als je mensen ontmoet. Het gaat voornamelijk over hoe het gaat, hoe het betreffende seizoen verloopt en hoe het met de dieren gaat. In de zomer is het van belang dat de dieren lekker vet worden, in de herfst of ze het werk allemaal gedaan krijgen, in de winter of de dieren het goed houden en overleven en in de lente of er voldoende jongen geboren worden. Alles hangt af van de kudde. De winter van 2010 was extreem streng waardoor 8 miljoen dieren de winter niet overleefde, zo'n 17% van het totaal. Door deze strenge winters zijn veel families genoodzaakt om hun geluk in de stad of dorpen te gaan beproeven en ander werk te gaan zoeken, iets wat door de hoge werkeloosheid in het land niet makkelijk is. 

Tijd voor weer een lange rit over het hobbelige landschap, een kopje thee bij het gezin van Oggie en lunch bij een willekeurige familie in een klein stenen huisje in een dorp. We zien gazelles, herten en de Tsagaan Suvraga bergen. Bergen waar veel Mongoolse muziekclips en films zijn opgenomen en ook internationale films met buitenaardse landschappen en overvloed aan horizon. Het is een mix van kleuren, vormen en hoogtes wat maakt het tot een uniek geheel in het verder zo kale landschap. 

Na het beklimmen van een paar bergen en het onderzoeken van een paar skeletten die overal verspreid liggen, rijden we verder. Tot we weer bij een nieuwe familie aankomen, beleefdheden uitwisselen en de thee maar weer vriendelijk aannemen. De familie heeft kamelen dus we kijken terwijl de zon ondergaat onze ogen uit en laten ons ietwat onwennig door ze besnuffelen. Dit keer hebben we een eigen Ger met bedden bestaande uit pallets met slechts een tapijt en een deken erop als matras. Het wordt een pittige nacht.